(Nhịp sống trẻ) – Chỉ cần một chiếc điện thoại và nội dung giàu cảm xúc lôi cuốn, nhiều người vô danh thành có danh, thậm chí người có sức ảnh hưởng (KOL), tác động trên mạng xã hội (KOC) và ngoài đời thực.
Huống hồ, một chương trình truyền cảm hứng với toàn “cá mập” giàu sang, thành công và hào nhoáng khơi gợi tinh thần khởi nghiệp phát trên sóng đài quốc gia. Khi đã có đủ danh tiếng và những câu chuyện truyền cảm hứng, nhiều KOL, KOC bắt đầu làm ăn bằng cách bán hàng, quyên góp…
Hiện tượng này vẫn được gọi bằng cụm từ “kinh tế cảm xúc”. Từ nhiều năm trước, báo Tiền Phong đã liên tục cảnh báo những hành vi này. Tâm lý con người thường có xu hướng bắt đầu từ mến mộ (như người hâm mộ-Fan) rồi bắt chước làm theo, nghe theo. Nếu các KOL, KOC có lối sống tích cực sẽ thành thần tượng và lan tỏa thông điệp tốt. Tuy nhiên, một số mới đầu tốt, nhưng dần dần vì hám lợi thành xấu (như trường hợp Quang Linh Vlog). Nhiều Shark mở miệng nói “đạo lý” nhưng hành động trái ngược. Có vị la cà với doanh nghiệp đa cấp hiện rõ dấu hiệu lừa đảo; rồi kinh doanh lùm xùm; thậm chí lừa đảo chiếm đoạt tài sản và “nhập kho” (shark Thủy)… Trước khi bị khởi tố, “cá mập” Nguyễn Hòa Bình đi đâu hay lên mạng xã hội cũng dính mấy từ “quân tử”, “chính nghĩa”. Những KOL, KOC này một khi dẫn dắt thì người khởi nghiệp răm rắp nghe theo. Nói gì tới Hoàng Hường hay Mr Pips đánh bóng bằng từ thiện, sự giàu sang bóng lộn…
Người ta chia “kinh tế cảm xúc” thành nhiều hạng: Trí thức, thành đạt tinh tươm (như vài vị Shark); giàu có phú ông, phú bà (bà Lan-Vạn Thịnh Phát); giàu xổi, trọc phú và phát tâm từ thiện (Hoàng Hường, Mr Pips). Dù bất cứ thứ hạng KOL, KOC nào thì cũng lấy “cảm xúc” làm cốt lõi để dẫn dụ fan mua hàng hoặc “khớp lệnh”.
Khi Hoàng Hường bị bắt, nhiều cụ già dường như không muốn tin. Sự cả tin, nhẹ dạ của các fan lớn tuổi khiến nhiều gia đình thậm chí bất hòa, bởi: Con cái khuyên bảo không nghe, các cụ chỉ tin mỗi Hoàng Hường và sẵn sàng xuống tiền mua sản phẩm. Đến nỗi, trên mạng từ lâu đã có câu bắt xu hướng: “Tuổi này chỉ đa cấp nói mới nghe lời”.
Có những phiên livestream (bán hàng trực tiếp trên mạng) đạt doanh số trăm tỷ đồng. Người mua hàng bị hấp lực bởi người bán có danh, thay vì phải sờ tận hàng, soi kỹ tem kiểm định. Trong khi, chất lượng hàng hóa thì khỏi nói, từ kem trộn tới đủ thứ thực phẩm chức năng khác qua mồm các “thánh livestream” cũng đều thần diệu, như thể gạt phắt cơ quan chức năng sang một bên.
Cũng phải nói thêm, trong thế giới trực tuyến, con người tưởng gần nhau hơn, nhưng thực ra rất xa cách. Họ bị “mù” trước hỗn độn thông tin, từ đó dẫn tới thần tượng ảo. Từng chiếc bẫy giăng khắp nơi trên mạng để rồi lần lượt sa hố. Đến “bắt cóc online” cũng tồn tại; rồi “Lệ Rơi”, “Thông Soái Ca” dễ dàng nổi tiếng như cồn thì trách ai nông nổi?
Không có đợt truy quét nào của cơ quan chức năng hiệu quả bằng sự cảnh giác và cả việc quản trị lòng tham của mỗi cá nhân.
