Người dân tấp nập may cờ
Không khí tưng bừng, rộn ràng khi người dân Thủ đô nô nức đón chào đoàn quân chiến thắng trở về trong ngày giải phóng Thủ đô (10/10/1954) được nhiều nhân chứng lịch sử kể lại. Vào ngày này 71 năm trước, Hà Nội rợp bóng cờ hoa mừng ngày giải phóng. Không khí ấy được di tích lịch sử Nhà tù Hỏa Lò tái hiện trong trưng bày chuyên đề Vang mãi khúc khải hoàn.
Tại sự kiện, ông Đỗ Đăng Long – nguyên cán bộ Thành ủy Hà Nội tham gia chỉ đạo công tác tiếp quản Thủ đô – cho biết vào ngày 10/10/1954, các cửa hàng buôn vải phố Hàng Ngang, Hàng Đào, Hàng Giấy, chợ Đồng Xuân tấp nập người mua vải may cờ. Nhiều nhà dân, nhất là các nhà ở mặt đường may cờ đỏ sao vàng để chuẩn bị treo ở cửa. Có người may thêm cờ nhỏ để mang đi đón đoàn quân trở về.
Bà Đỗ Hồng Phấn (giữa) – từng tham gia đoàn học sinh kháng chiến Trường nữ sinh Trưng Vương.
“Người dân còn làm cổng chào trên các đầu ô, tuyến phố. Các khu phố tập hợp nhân dân lập danh sách, chuẩn bị hàng ngũ chờ ngày 10/10/1954. Không khí phấn khởi rộn ràng, nét mặt vui tươi chưa từng có khắp các gia đình, khu dân cư, đường phố”, ông Long kể.Bà Đỗ Hồng Phấn (92 tuổi) – từng tham gia đoàn học sinh kháng chiến Trường nữ sinh Trưng Vương – nhớ lại ký ức về mùa thu lịch sử thông qua những câu hát trong bài Tiến về Hà Nội của nhạc sĩ Văn Cao: Trùng trùng quân đi như sóng/Lớp lớp đoàn quân tiến về…”Bài hát ấy chúng tôi thuộc từ khi chưa giải phóng, còn bị quân Pháp bắt. Đến khi xếp hàng đi học từ Bạch Mai, qua chợ Hôm, Hàng Bài, lên hồ Hoàn Kiếm, không khí y hệt như lời bài hát. Hai bên đường rất đông người, ngập tràn hoa”, bà Phấn kể. Bà từng tham gia đưa thư vận động bãi khóa, in và rải truyền đơn. Dù bị địch tra tấn nhưng bà Đỗ Hồng Phấn không nhụt chí.Ngoài 90 tuổi, ông Nguyễn Tiến Hà – Trưởng ban liên lạc chiến sĩ cách mạng bị địch bắt, tù đày tại Nhà tù Hỏa Lò – vẫn nhớ về khoảnh khắc đoàn quân tiến về Thủ đô 71 năm trước.
“Ngày đó, chỉ một số chiến sĩ tượng trưng cho lực lượng của ta tiến về các cửa ô. Những người làm công tác tiếp quản về dân sự, điện, nước, đèn … phải về trước để làm công tác chuẩn bị. Không khí quá vui, quá sung sướng. Những người từng bị kìm kẹp, bị tù đày nay được giải phóng, tự do, Thủ đô sạch bóng quân thù”, ông Hà nói.Sáng 10/10/1954, đoàn quân của Trung đoàn Thủ đô cũ do anh hùng Nguyễn Quốc Trị chỉ huy tiến vào nội thành Hà Nội, đi qua Ô Cầu Giấy, Hàng Bông, Hàng Đào, Hàng Đường, Hàng Ngang và vào đóng trong thành theo hướng Cửa Đông.45 phút sau, đoàn quân thứ hai xuất phát từ Đông Dương hợp xá, phố Bạch Mai qua Ô Cầu Dền, đi lên phố Huế, vòng qua hồ Hoàn Kiếm.
Dòng người hát ‘Tiến về Hà Nội’
Ông Nguyễn Đình Tân (91 tuổi) – sống tại phố Hàng Bài – kể lại: “Sáng 10/10/1954, người dân Thủ đô không ai bảo ai đều ùa ra đường. Từ Ô Chợ Dừa đến Ô Cầu Dền rồi đến phố Hàng Bài, không khí đều nô nức. Tôi chứng kiến đoàn quân hùng dũng tiến về, học sinh, sinh viên ai cũng phấn khởi. Có người mang đàn violin,đàn accordion ra chơi nhạc”, ông Tân nói.
Ngày Hà Nội giải phóng, ông Đỗ Quang Trung – thành viên Đội Quân báo Thiếu niên Bát Sắt – chứng kiến người người đổ ra đường để mừng chiến thắng. Ông cũng hòa vào dòng người cùng hát vang bài ca Tiến về Hà Nội.
15h chiều 10/10/1954, còi trên nóc Nhà hát thành phố nổi lên một hồi dài. Hàng trăm nghìn người dân Thủ đô Hà Nội trang nghiêm dự lễ chào cờ long trọng do Ủy ban Quân chính thành phố tổ chức tại sân vận động Cột Cờ (nay là sân Đoan Môn – Hoàng thành Thăng Long) với sự tham gia của các đơn vị quân đội nhân dân tham gia tiếp quản thành phố.Đó là giây phút hạnh phúc tuyệt vời với mọi người dân Thủ đô, thời khắc Hà Nội chính thức đón nhận cuộc sống thanh bình trở lại sau 9 năm kháng chiến.
